نام آزمایش:تشخیص پیش از تولد و قبل از حاملگی مبتلایان و ناقلین بیماری ویلسون (Wilson Disease)
نمونه مورد نیاز:5cc خون وریدی
مدراک مورد نیاز:کلیه آزمایشات مربوطه و دفترچه درمانی
نحوه نمونه گیری:مراجعه حضوری و دریافت 5cc از خون وریدی فرد
شرح از تست:چکیده:
بیماری ویلسون یک اختلال ارثی اتوزوم مغلوب در متابولیسم مس است که در آن تجمع مس در ارگانها و بافت‌های مختلف دیده می‌شود. شیوع نسبی آن ۱ درصد هزار تا ۱ در پانصد هزار تولد می‌باشد.افزایش تجمع مس احتمالا ناشی از نقص لیزوزومهای کبدی در دفع مس از طریق صفراست که نتیجه آن تجمع مس در حد توکسیک در کبد، مغز، کلیه، چشم و سایر بافتها می‌شود. ژن معیوب روی بازوی بلند کروموزوم شماره ۱۳ قرار دارد.
در این آزمایشگاه با استفاده از روش توالی یابی (Sequencing) کلیه جهش های موجود در 11 اگزون ژن ATP7B بررسی میگردد.
تعریف :
بیماری ویلسون یک نقص ژنتیکی مغلوب می باشد. در بیماری ژنتیکی مغلوب، پدر و مادر هردو ناقل بیماری می باشند. اما به بیماری مبتلا نیستند. بیماری ویلسون کبد، کلیه، چشم، سیستم مغز و اعصاب، در موارد نادرتر مفاصل، استخوان، غدد و قلب را درگیر می کند. شیوع بیماری یک نفر در سی هزار تا چهار هزار تولد است و در صورت عدم درمان، کشنده می باشد. خوشبختانه، امروزه روش های موثری برای تشخیص و کنترل بیماری وجود دارد. اشتباه در تشخیص این بیماری در کودکان با بیماری های کبدی و در نوجوانان با بیماری های مغزی پیش می آید. علائم مغزی به صورت دیستونی، کره، لرزش، اختلال نوشتن و تکلم (دیسارتری)، آبریزش دهان، پارکینسون، اختلال روانی و کاهش حافظه جلب توجه می کند.
علل و عوامل :
هر فردی روزانه یک تا 3 میلی گرم مس، از طریق غذا دریافت می کند. بعضی از غذاها مثل صدف، جگر، قارچ، شکلات و مغزها سرشار از مس هستند. 50 درصد مس دریافت شده از طریق معده و روده جذب و سپس وارد جریان خون می شود و نهایتاً از طریق ورید کبدی وارد سلول های کبدی می شود و در سلولهای کبدی به صورت های مختلف تبدیل می شود. بخشی از مس در سلولهای کبدی صرف تولید آنزیم می شود، میزانی دیگر به پروتئینی به نام سرولوپلاسمین می چسبد و بخشی دیگر بدرون صفرا ترشح می شود و سپس از طریق مدفوع دفع می شود.
در بیماری ویلسون دو شکل آخر دچار اشکال می شود و این اشکالات منجر به تجمع مس در سلول های کبد می شود؛ در مرحله بعدی بیماری، مس علاوه بر کبد در اندام های دیگر مثل کلیه، مغز و قرنیه چشم رسوب می کند. همچنین گاهی مس به صورت ناگهانی از کبد آزاد می شود و باعث بروز آسیب شدید در کبد، کلیه و گلبول های قرمز خون می شود.

علائم و نشانه ها :
علائم در افراد مختلف بر اساس محل درگیر شده متفاوت است و در بیشتر موارد، بعد از 5 سالگی بروز می نماید. معمولاً علائم کبدی تا قبل از 30 سالگی بروز می کند ولی علائم عصبی و روانی بین اولین تا پنجمین دهه زندگی بروز می کند.
علائم کبدی :
بزرگ شدن کبد
هپاتیت
نارسایی کشنده کبد
سیروز
زردی
جمع شدن مایع در فضای شکم (آسیت)
ورم
خونریزی از واریس مری
مشکلات انعقاد خون

علائم مربوط به درگیری سیستم مغز و اعصاب :
این علائم معمولاً به سختی تشخیص داده می شوند و شامل موارد زیر است:
لرزش دست، اختلال در صحبت کردن، مشکلات تحصیلی، اختلال در نوشتن، اختلالات رفتاری و روانی مثل تحریک پذیری و خشم غیرقابل کنترل بخصوص در دوران نوجوانی

علائم دیگر شامل :
تشکیل یک حلقه اطراف قرنیه (حلقه کایزر فلیشر KF Ring ) به علت رسوب مس (مصرف داروهای دفع کننده مس باعث ناپدید شدن این حلقه می شود).
آب مروارید به علت رسوب مس در عدسی چشم
نارسایی کلیه
اختلالات قاعدگی
به تاخیر افتادن بلوغ
در موارد بسیار نادر درگیری مفاصل و کم کاری غده پاراتیروئید

تشخیص :
در رابطه با هرکدام از علائم فوق باید احتمال بیماری ویلسون در نظر گرفته شود.
یافته های آزمایشگاهی شامل موارد زیر هستند:
کاهش مس خون
کاهش سرولوپلاسمین خون
افزایش مس ادرار
افزایش مس در سلول های کبدی
بهترین آزمایش تشخیصی در بیماری ویلسون، نمونه برداری از کبد و بررسی میزان مس در سلول های کبدی است.

نکته : تست های غربالگری جهت تمام اعضاء خانواده این بیماران باید انجام شود و در صورت تشخیص بیماری ویلسون، قبل از بروز علائم باید درمان آغاز شود.
درمان :
دارو درمانی
جهت پیش گیری از تجمع مس و بروز عوارض ناشی از آن، داروهای دفع کننده مس تجویز می شوند. این داروها به مس می چسبند و دفع آن را از بدن تسهیل می کنند. هزاران بیمار ویلسون در دنیا با استفاده صحیح و دقیق از این داروها سلامت خود را در سطح وسیعی حفظ کرده اند. حتی گاهی موارد با وجود بروز عوارض بیماری، دارو درمانی باعث از بین رفتن علائم می شود.
پیش آگهی :
پیشرفت بیماری بستگی به زمان شروع دارو و پاسخ بدن بیمار به داروهای دفع کننده مس دارد. خوشبختانه این داروها در سطح قابل توجهی از بروز عوارض پیش گیری می کنند و بیمار با مراعات دقیق و صحیح رژیم غذائی و داروئی می تواند یک زندگی سالم و مفید داشته باشد.


ژن مربوط به بیماری ویلسون
بیماری ویلسون توسط جهش در ژن ATP7B ایجاد می شود. این ژن در بازوی بلند کروموزوم 13 قرار دارد. ژن ATP7B دستورالعمل برای ساخت یک پروتئین به نامII ATPase که نقش مهمی در حمل و نقل مس از کبد به دیگر قسمت های بدن را بازی می کند . مس برای بسیاری از اعمال سلولی ضروری است، اما مقادیر بیش از حد سمی است جهش در ژن ATP7Bاز عملکرد صحیح II ATPaseجلوگیری میکند. با کمبود پروتئین کاربردی ، مس اضافی تجمع می یابد، که می تواند به بافت ها و اندام ها، به خصوص کبد و مغز صدمه بزند.
تحقیقات نشان می دهد که تنوع طبیعی در ژن PRNP ممکن است این دوره از بیماری ویلسون را تغییر دهید. ژن PRNP دستورالعمل برای ساخت پروتئین پرایون در مغز و سایر بافت ها فراهم می کند و به نظر می رسد در حمل و نقل مس نقش داشته باشد مطالعات در مورد اثرات تنوع ژن PRNP است که در موقعیت 129 از پروتئین پرایون تاثیر می گذارد متمرکز شده است. در این موقعیت ، افراد می توانند هر یک از بلوک ساختمان پروتئین ( آمینو اسید ) متیونین و یا والین اسید آمینه داشته باشد. در میان افرادی که جهش در ژن ATP7B، به نظر می رسد که داشتن متیونین به جای والین در موقعیت 129 از پروتئین پرایون است با تاخیر شروع علائم و افزایش بروز علائم عصبی ، به خصوص لرزش همراه است. مطالعات بزرگتر مورد نیاز است ، با این حال ، قبل از اثر این تنوع ژن PRNP در بیماری ویلسون را می توان تاسیس شده است.
زمان جوابدهی:یک ماه پس از نمونه گیری